Nieuwe OV Concessie Gooi en Vechtstreek - memo aan de raad

Toelichting proces nieuwe OV concessie

In juli 2021 eindigt na 10 jaar de concessie openbaar busvervoer (OV) in de Gooi &Vechtstreek. In de afgelopen maanden heeft de provincie Noord Holland een begin gemaakt met de voorbereidingen voor de aanbesteding van de nieuwe concessie, voor weer een looptijd van maximaal 10 jaar. De provincie is concessiehouder en besteedt aan.

Inzet van de provincie voor de nieuwe concessie is het realiseren van een nieuw OV systeem, bestaande uit een sterk, hoogfrequent stroomlijnennet met de HOV (320) als belangrijkste drager. Dit stroomlijnennet wordt voorzien van multimodale OV knooppunten, die onderling verbonden worden door een goed fietspaden netwerk en voorzien worden van goede stallingsvoorzieningen. Dit betekent dat bestaande buslijnen veranderen of soms zelfs worden geschrapt en dat meer ingezet wordt op fietsgebruik en nieuwe mobiliteitsconcepten, bijvoorbeeld deelauto/fiets/taxi. In gebieden die op grotere fietsafstand liggen van de knooppunten wordt het OV wat er nu is zoveel mogelijk behouden, behalve waar de vervoervraag laag is. Daar moet de (deel) fiets voor een groter bereik zorgen, of combinatie worden gezocht met het doelgroepenvervoer, of andere vervoer initiatieven worden ontplooid vanuit de samenleving. Zie verder de toelichting in bijgaande stukken. 

Op 18 december 2018 hebben Gedeputeerde Straten (GS) de nota van uitgangspunten voor de aanbesteding van de nieuwe concessie vastgesteld. Deze is op 20 december jl. besproken in het regionale portefeuillehouders overleg (pfho) Fysiek Domein Gooi en Vechtstreek. Vervolgens is door de gezamenlijk portefeuillehouders (pfh’s) een voorlopige regionale reactie inbreng vastgesteld (zie verder).

De nota van uitgangspunten is de voorloper van het programma van eisen (PvE), en het PvE is de basis voor de aanbesteding.

Het ontwerp PvE wordt op 18 maart door GS vastgesteld. Daarop volgt een inspraakperiode van 6 weken. De gemeenten hebben geen formele bevoegdheid bij het verlenen van de nieuwe concessie, maar de colleges worden wel in de gelegenheid gesteld een reactie te geven op het ontwerp PvE.

Gestreefd wordt naar één regionale reactie, omdat dit sterker overkomt richting de provincie. Deze reactie moet uiterlijk eind april a.s. worden vastgesteld door de colleges. De conceptstukken hiervoor zijn echter pas eind maart beschikbaar, zodat er geen tijd is om de conceptreactie op het ontwerp PvE via de normale procedure voor te leggen aan de raden. Het is overigens niet de intentie van de provincie om de raden te consulteren, omdat het hierbij volgens de provincie gaat om een nadere uitwerking van een reeds vastgestelde OV visie. De nieuwe concessie gaat ons inziens echter alle inwoners aan en daarom ook de raden. Om in het voortraject de raden toch te betrekken stelt het regiobureau Gooi en Vechtstreek voor om de voorlopige regionale inbreng aan de raden aan te bieden ter zienswijze. Op deze wijze kan de raad toch op hoofdlijnen een reactie daarop geven.

Aanvullend op de regiostukken, worden eind januari /begin februari op voorstel van het regiobureau thema avonden georganiseerd voor alle raden van de regiogemeenten. Hierin wordt door het regio bureau  een presentatie gegeven over het proces en de uitgangspunten van de OV concessie en de voorlopige regionale reactie van de pfh’s hierop. De provincie N-H is ook op deze avonden aanwezig.

Voor de BEL-gemeenten is gekozen voor één gezamenlijke raadsavond, op 31 januari 2019.

Eemnes maakt formeel geen deel uit van de regio G&V, maar wordt  - omdat het een gezamenlijke avond betreft en de belangen van Eemnes ook in het geding komen- hierin ook betrokken.

In sommige regio gemeenten is de raadsthema avond openbaar en in andere is daarvoor niet gekozen, aangezien er nog een inspraak mogelijkheid volgt op het concept PvE (vanaf 18 maart).

Gezien de maatschappelijke impact van dit onderwerp hebben wij als colleges gekozen om de thema avond voor de BEL raden een openbare avond te doen zijn. De bewoners worden hiervan op de hoogte gesteld via berichtgeving in het Laren’s journaal, de Hei en Wei, een advertorial regio pagina in de Gooi en Eemlander en via social media. Berichtgeving in De Rotonde kon op deze korte termijn niet meer plaatsvinden, omdat deze pas verschijnt na de thema avond.

Na de prestentatie op deze avond van de regio adviseur zal een van de BEL pfh’s het gezamenlijke BEL standpunt toelichten en zullen zij uw raden vragen een zienswijze te geven op de voorlopige reactie aan de Provincie en in hoeverre aanpassing daarop nodig is, gelet op het BEL standpunt. Verder zal het publiek gelegenheid worden geboden om te reageren. Door sommige regiogemeenten wordt geprobeerd alsnog formele besluitvorming door de raden plaats te laten vinden, voor zover de procedure, die daarvoor nodig is, in te passen is binnen de korte periode die geboden wordt.

De opbrengst (zienswijzen) uit alle thema avonden wordt begin februari verzameld door het regiobureau en besproken in het regionale pfho Fysiek Domein van 14 februari. In dit overleg wordt geprobeerd tot een definitieve gezamenlijke reactie  te komen. Vervolgens kan dan eind februari een brief 'Inzet OV concessie' van de gezamenlijke pfh’s naar de provincie uitgaan. Verder kan op 1 maart het regionale standpunt worden toegelicht en besproken in het bestuurlijke Provinciale Verkeer en Vervoer Beraad (PVVB) Gooi &Vechtstreek met gedeputeerde Post.

De verdere planning van de provincie ziet er als volgt uit:

  • Eind maart: Vaststelling concept PvE door GS
  • Eind april: Vaststelling reactie van de colleges op het ontwerp PvE
  • Begin mei: Vaststelling definitieve reactie Gooi&Vechtstreek in het regionaal pfho Fysiek Domein
  • Juli: Vaststelling definitief PvE door GS
  • Augustus - juli 2021: aanbesteding, gunning  en implementatieperiode vervoerder
  • 12 Juli 2021: start nieuwe concessie. 

Regionale inbreng BEL-gemeenten

De opgestelde voorlopige regionale inbreng is de gemiddelde deler van de visies van de gezamenlijke regio pfh’s. In het pfho Fysiek Domen van 20 december jl. is besloten daaraan nog de volgende zinsneden toe te voegen:

"De fiets is niet in alle gevallen een redelijk alternatief en de bereikbaarheid van buitengebieden en kleine kernen vragen hierbij bijzondere aandacht. Daarnaast vragen wij ruimte in de concessie om te onderzoeken of een goede verbinding met de Uithof in Utrecht kan worden gerealiseerd".  

Het bovenstaande is het maximaal haalbare waar op dat moment overeenstemming van de gezamenlijke pfh’s over kon worden bereikt.

Inbreng portefeuillehouders Verkeer & Vervoer BEL

Daarnaast zijn er specifiek door de BEL-wethouders tijdens het bovengenoemde regio overleg belangrijke aandachtspunten naar voren gebracht, die naar hun opvatting in de voorlopige inbreng niet of onvoldoende belicht zijn, dan wel een te laag ambitieniveau daarin hebben gekregen, te weten:

  1. Er mogen in principe geen lijnen vervallen zolang daarvoor geen goed vervoersalternatief geboden wordt, buiten de fiets en de realisering  van een daarbij behorend goed functionerend regionaal snelfietsnetwerk. Daar bij dient ook de snelfietsvariant van Huizen naar Hilversum met aftakkingen naar Amersfoort c.a., die over grondgebied van Eemnes zou gaan lopen, als mogelijkheid in het snelfietsnetwerk te worden meegenomen. De snel fietser wenst niet te worden lastig te vallen met de notie dat sommige bestuurders de Gooi & Vechtstreek als een op zichzelf staand eiland beschouwen, zonder relatie met andere regio’s in andere provincies.
  2. In het geval dat (onrendabele) lijnen onverhoopt zouden vervallen, zouden buurtbussen in gebieden, waar de fiets geen goed alternatief is en de vervoervraag laag is, een goed alternatief kunnen vormen. Wel behoren deze buurtbussen dan vanuit de concessie door de vervoerder worden geïnitieerd, opgezet en geëxploiteerd, in plaats van dat dit wordt overgelaten aan lokaal bestuurlijk of particulier initiatief uit de samenleving. De provincie N-H is echter -naar onze opvatting ten onrechte- van mening dat geen lokaal draagvlak kan worden bereikt voor bijvoorbeeld het werven van vrijwillige chauffeurs als dit wordt opgelegd aan de vervoerder. De bus concessie Utrecht is het goede voorbeeld dat dit wel degelijk kan. Daar zijn 8 buurtbus systemen in werking, die verplicht in de concessie zijn voorgeschreven, geheel door de vervoerder worden uitgevoerd en uitstekend functioneren.  
  3. Eemnes maakt geen deel uit van het nieuwe concessie gebied. Dit betekent dat buslijn 109 (Bussum-Laren-Eemnes-Baarn-Hilversum v.v.) die vanuit de huidige concessie Gooi&Vecht- streek wordt gereden, als enige buslijn in Eemnes mogelijk kan komen te vervallen. Ondanks dat een deel van het reizigers potentieel van de 109 zal worden overgenomen door de HOV (320), zouden de grote zorgcentra aan de Zandheuvelweg en het crematorium Laren in dat geval geen openbaar vervoer hebben en Sherpa aan de Eikenlaan en het deel van Eemnes, dat op grotere afstand van de HOV halte A27 ligt, alleen nog worden bediend door het buurtbusje van de concessie Utrecht. Verder komt daar vanwege de provincie Noord- Holland geen alternatief voor terug, aangezien Eemnes in de provincie Utrecht ligt en de provincie Noord-Holland dat niet regelt. Ook is er in dat geval geen verbinding meer vanuit het Gooi met Baarn en verder regio Amersfoort in. Minimaal moeten de genoemde zorgcentra en het crematorium Laren daarom als verplichte puntbestemming worden opgenomen in de concessie. 
  4. In de voorlopige inbreng staat dat ruimte wordt geboden aan een onderzoek voor het realiseren van een OV verbinding met brainpark de Uithof. Dit moet met een veel hogere ambitie in het PvE worden opgenomen.
  5. In uitbreiding van OV voor de uitbreidingen Blaricummermeent en Zuidpolder Eemnes is niet voorzien.
  6. Elektrische bussen zouden standaard in de concessie verplicht moeten worden gesteld.

De bovengenoemde punten zouden naar het oordeel van onze drie colleges uiteindelijk in de definitieve regionale reactie naar de provincie moeten worden opgenomen. Daartoe moet een uiterste inspanning worden geleverd. Uiteindelijk staat het de BEL colleges vanzelfsprekend vrij, om ieder voor zich, of gezamenlijk een eigen afzonderlijke reactie bij de provincie in te dienen.